Çocuk Haklarına Dair Sözleşmenin Başvuru Usulüne İlişkin İhtiyari Protokol Kapsamında 45/2018 Numaralı Başvuruya İlişkin Komite Tarafından Verilen Karar
Çeviri, Çocuk Haklarına Dair Sözleşmenin Başvuru Usulüne İlişkin İhtiyari Protokol Kapsamında 45/2018 numaralı başvuruya ilişkin komite tarafından verilen devam etmeme kararına ilişkindir. Komite bu başvuru ile, çocuğun eğitim hakkını, işkence ve insanlık dışı veya aşağılayıcı muamele incelemiştir. Kararın resmi olmayan çevirisi Avukat Hakları Grubu Çocuk Hakları Merkez üyesi Av. Zeynep Cemre Demirtaş tarafından yapılmıştır.
ÇOCUK HAKLARI KOMİTESİ
Çocuk Haklarına Dair Sözleşmenin Başvuru Usulüne İlişkin İhtiyari Protokol Kapsamında 45/2018 Numaralı Başvuruya İlişkin Komite Tarafından Verilen Karar [1] [2]
Başvurucu: Anna Arganashvilli
Mağdur Olduğu İddia Edilen Kişi: M.D.
Taraf Devlet: Gürcistan
Başvuru Tarihi: 30 Ocak 2018
Başvuru Konusu: Çocukların aileleri tarafından evde tecrit altında tutulması
Sözleşme Maddeleri: 19 ve 28
1. Başvurucu, İnsan Hakları Ortaklığı adındaki bir insan hakları sivil toplum kuruluşunun üyesidir. Başvurucu, 2010 doğumlu ve beş tanesi 18 yaşından küçük toplam sekiz kardeşin en küçüğü olan M.D. adına başvuru yapmıştır. Başvurucu, Taraf Devletin Sözleşme’nin 19. ve 28. maddelerinin ihlalinin mağduru olduğunu iddia etmektedir. Başvurucu, M.D.’nin anne babasının M.D’yi ve yedi kardeşini Gürcistan’ın Lentekhi bölgesindeki bir köyde bulunan evlerinde tecrit altında tuttuklarını ve M.D ve yedi kardeşinin 2010 yılından beri dışarısı ile herhangi bir bağlantılarının veya ziyaretçilerinin olmadığını iddia etmektedir. Çocukların okula gitmesine izin verilmemektedir. Çocuklara sadece anne babası ile birlikte doktor randevusuna gitmek için evden ayrılma izni verilmektedir. Bu bağlamda başvurucu; M.D.’nin iki kardeşinin diyabet hastası olduğunu ve düzenli doktor randevularının olduğunu da belirtmektedir. 2010 yılında, birçok öğretmen çocuklara evde ders vermek amacıyla çocukların evini ziyaret etmiş ve fakat çocukların ailesi öğretmenlere izin vermemiştir. Lentekhi Bölge Mahkemesi’nin 2 Haziran 2010 tarihli kararıyla çocukların anne babasının velayet hakları sınırlandırılmış ve çocuklar sosyal hizmetler kurumunun gözetiminde bir yere yerleştirilmiştir. Ancak; başvurucu, bu kararın uygulanmadığını iddia etmektedir. Çocuklarının evinin birçok ke ziyaret edilmesi sonrasında sosyal hizmetler görevlisi çocukların evden ayrılmaması gerektiğine kanaat getirmiştir. Sosyal hizmetler görevlileri çocuklara karşı fiziksel şiddet uygulandığına dair herhangi bir kanıt bulunmadığını ve çocukların anne babalarına bağlılık gösterdiklerini belirtmiştir. Çocukların ailesi, yoksulluk sınırının altında oldukları için devletten finansal yardım ve ücretsiz yiyecek kartı alıyorlardı. Başvurucu, çocukları temsil edebilecek tek kurumun sosyal hizmetler kurumu olduğunu ve onların adına bir şikayette bulunduğunu ve bu nedenle işbu davada iç hukuk yollarını tüketemeyeceğini belirtmektedir. Ancak; Kurum, çocukların üstün yararı doğrultusunda hareket etmemektedir. Benzer şekilde; başvurucu, M.D. anne babası tarafından tecritte tutulduğu için, Komite’ ye M.D. adına başvuru yapabilmek için rıza almak amacıyla iddia edilen mağdura ulaşamamıştır.
2. 17 Eylül 2018 tarihli başvuruda; Taraf Devlet, M.D.’nin anne babasının çocuklarına evde eğitim sağladığı, sosyal hizmet çalışanlarının başarısız girişimlerine rağmen çalışanların M.D.’nin anne babasını düzenli şekilde ziyaret ederek onlara çocukların gelişimleri için sosyal entegrasyonun önemini ilettikleri hakkında Komiteyi bilgilendirmiştir. 16 Şubat 2012 tarihinde Lentekhi Bölge Mahkemesi, anne babanın yerel bir okul öğretmeninin çocukların öğrenim süreçlerine danışmanlık yapmasını kabul etmelerine dayanarak anne babanın temsil hakkını onlara geri vermiştir. 29 Ocak 2018 tarihinde İçişleri Bakanlığı Lentekhi Bölge Şubesi, M.D.’nin babasının aile üyelerine karşı baskı, zorlama, cebir uyguladığı iddialarına dair bir soruşturma başlatmıştır. Soruşturma sonucunda hazırlanan rapora dayanarak Savcılık, mahkemeye talepte bulunmuştur. 13 Ağustos 2018 tarihli mahkeme kararıyla M.D.’nin babası tutuklanmış ve bunun sonucunda M.D. annesi ve kardeşleriyle birlikte Tiblis’deki Devlet Koruma Fonu ve İnsan Ticareti Mağdurları Yardım Kriz Merkezi’ne gönderilmiştir. Aile içi şiddetin mağdurları olarak, M.D annesi ve kardeşleri konaklama imkanı, psikolojik ve sosyal rehabilitasyon, tıbbi yardım ve aile içi şiddetle ilgili hukuki destek aldılar. Devlet fonu vasıtayla, çocukların eğitim kurumlarına alınmasına yönelik çalışmalar yapılmaktadır. Bu nedenle; Taraf Devlet, başvurunun değerlendirilmesine devam edilmemesinin talep etmiştir.
3. 29 Temmuz 2019 tarihinde başvurucu da işbu başvurunun değerlendirilmesinin sona erdirilmesini kabul etmiştir.
4. 7 Şubat 2020 tarihli toplantıda Komite, Taraf Devlet’in talebini göz önünde bulundurarak, Çocuk Haklarına Dair Sözleşmenin Başvuru Usulüne İlişkin İhtiyari Protokol kapsamında 26. Kural uyarınca 45/2018 numaralı başvurunun değerlendirilmesine devam edilmemesine hükmetmiştir.
Çeviri:
Avukat Hakları Grubu Çocuk Hakları Merkezi Üyesi
Av. Zeynep Cemre Demirtaş
Kararın ingizlice metni
[1] Karar, Komite’nin seksen üçüncü oturumunda (20 Ocak-7 Şubat 2020) verilmiştir.
[2] Başvurunun değerlendirilmesine Komite’nin şu üyeleri katılmıştır: Suzanne Aho Assouma, Aissatou Sidikou, Amal Salman Aldoseri, Hynd Ayoubi Idrissi, Bragi Gudbrandsson, Philip Jaffe, Olga A. Khazova, Cephas Lumina, Gehad Madi, Faith Marshall Harris, Benyam Dawit Mezmur, Clarence Nelson, Mikiko Otani, Luis Ernesto Pedernera Reyna, José Angel Rodriguez Reyes, Ann Skelton, Velina Tdorova ve Renate Winter.