E-Duruşma pilot uygulaması, yarın (15 Eylül) Ankara Batı Adliyesindeki bazı mahkemelerde başlıyor. Aklımızdaki soruları listeledik ve Adalet Bakanlığı’na bugün KEP ile ilettik. Bakanlıktan konu ile ilgili cevaplar ve düzenlemeler bekliyoruz.
BAŞVURU DİLEKÇEMİZ:
İstanbul, 14/09/2020
T.C. ADALET BAKANLIĞI’na
KONU : Adalet Bakanlığı tarafından 15 Eylül’de pilot uygulama olarak başlayacağı bildirilen e-duruşma sistemine dair taleplerimizin sunulmasından ibarettir.
AÇIKLAMALAR
Adalet Bakanlığı tarafından geliştirilmekte olan e-duruşma sistemi, pilot uygulama ve test süreçleri meslektaşlarımızın da bilgilerine sunulmuş olup, sürece dair yaşanabilecek aksaklıklar ve bu aksaklıkların nasıl çözümleneceğine dair hukuki birtakım sorularımız oluşmuştur. Avukat Hakları Grubu olarak, hem Adil Yargılanma Hakkının sağlanması ve avukatlık mesleğini ifa eden meslektaşlarımızın meslek hayatını kolaylaştırması adına, e-duruşma sürecine ilişkin aşağıda birtakım sorularımızı bilgilerinize sunmak isteriz. Söz konusu soru listesi ile süreç içinde yaşanabilecek aksaklıkların çözümü amaçlanmış olup, Bakanlıktan bu hususlarda teknik ve hukuki düzenleme beklemekteyiz.
- E-duruşma sistemi, bilgisayarlara yüklenecek özel bir yazılımla mı sağlanacaktır, yoksa UYAP üzerinden ayrı bir sekme ile mi yürütülecektir? Mobil cihazlar için bir uygulama olacak mıdır, olacaksa mobil uygulamalarda e-imza kullanımı nasıl sağlanacaktır?
- Duruşma esnasında oluşabilecek elektrik kesintisi, bağlantı kopuklukları, kullanılacak teknik cihazlarda (bilgisayar, telefon, tablet) oluşabilecek problemler sonucu yarıda kalan duruşmalar için daha sonra nasıl bir yol izlenecektir? Bu teknik aksaklığın avukat tarafından kanıtlanmasına ihtiyaç duyulacak mıdır? Bu durumun e-duruşmanın tarafları ve mahkeme tarafından suistimal edilmesi ihtimalinde nasıl bir yöntem izlenecektir?
- Duruşmanın yürütüldüğü uygulamanın ( Uyap, Celse vs.) aşırı yoğunluk sonucu çökmesi halinde daha sonradan tekrar bağlanılmak istenildiğinde mahkeme kalemi, katip ya da hakim ile nasıl irtibata geçilecektir? Bağlantı kurulmasına kadar geçen süreçte taraf avukatının başka bir duruşmada olması ya da işinin olması durumunda mazeretli kabul edilebilecek midir?
- Fiziki duruşma esnasında avukatın gördüğü duruşma zaptı, online yürütülen duruşma esnasında da ekrana yansıyacak mıdır?
- Duruşmanın bitmesi sonrasında avukatlara basılı olarak verilen e-imzalı duruşma zaptı, online duruşmada da elektronik formatta sağlanacak mıdır? Duruşma bittikten sonra e-imzalı duruşma zaptının sisteme yüklenmesi gibi bir yöntem tercih edilmesi ihtimalinde mahkeme kalemi tarafından sisteme geç yüklenmelere karşı oluşabilecek mağduriyetlere karşı azami gün sayısı koyulacak mıdır? (Örneğin online duruşmanın bitmesini takip eden 24 saat içinde sisteme yüklenir.)
- Özellikle ceza yargılamalarında sık rastladığımız, savunma makamını dinlemeyen ya da dinlemek istemeyen mahkeme başkanının sistemden avukatın sesini kapatması gibi bir durumun, hukuk davalarındaki e-duruşma sisteminde önüne geçilebilecek midir?
- Fiziki duruşmalara gözlemci olarak katılmak isteyen sivil toplum örgütlerinin ya da baroların ilgili merkezlerinin, insan hakları merkezlerinin, takip ettikleri hukuk davalarının online duruşmalarına gözlemci olarak katılmak istemesi durumunda nasıl bir yöntem izlenecektir?
- Duruşmaların aleniliği ilkesi gereğince bir başka avukat ya da herhangi bir vatandaş duruşmaları izleyebilecek midir?
- E-duruşmada tanık dinletilebilecek midir? Fiziki duruşmalarda bir tanık duruşma salonuna girdikten sonra diğer tanıkların duruşma salonunun dışında beklemesi, kendisinden önceki tanıkların ifadesini duymaması e-duruşmalarda nasıl sağlanacaktır?
- Tanık dinletilmesinin sisteme entegre olması durumunda tanık kimliğini mahkemeye nasıl ibraz edecektir? Tanığın mahkemede fiziki olarak hazır bulunması mı istenecektir?
- Online duruşma sesli ve görüntülü olarak kaydedilecek midir? Kaydedilecek ise ne kadar süre ile saklanacak, bu kayıtların güvenliği ve gizliliği nasıl sağlanacaktır? (Özellikle gizlilik kararı olan dosyalarda)
- Avukatların kendi cihazlarında duruşmaları sesli ve görüntülü kaydetmesine izin verilecek midir, yoksa genel hükümlerdeki ses ve görüntü kayıt yasağına uyulması mı beklenecektir?
- Avukatlar Yetki belgesi ile duruşmalara girilebilecek midir? Yetki belgesi ile girilmesi durumunda hangi avukatın e-imzası geçerli olacaktır?
- Kullanılan e-imzalarda sorun yaşanması ve kimlik doğrulanmaması durumunda bu durum bir mazeret olarak kabul edilecek midir?
- Duruşmanın online yapılmasını isteyen avukatlar bu taleplerini mahkemeye nasıl ileteceklerdir? UYAP üzerinden dilekçe verilmesi durumunda “online duruşma talebi” gibi spesifik olarak durumu ileten bir dilekçe türü sisteme gelecek midir?
- Mahkeme hakiminin kabul ve red noktasındaki takdirini kısıtlayacak herhangi bir yasal düzenleme olacak mıdır?
- Hakimin takdir yetkisini kötüye kullanması sonucuyla reddedilen duruşma taleplerine karşı bir üst mahkemeye itiraz gibi bir kurum gelecek midir?
- Taraf avukatlarının online duruşma istemesi için duruşmadan en az kaç gün önce bu taleplerini mahkemeye iletmesi gerekecektir? Bu konuda yasal bir düzenleme yapılacak mıdır?
- Fiziki duruşmalara mazeret gönderilmesi durumunda hakimin “online duruşma talebinde bulunabilirdiniz, bu sebeple mazeretinizi reddediyorum” gibi bir ret sebebi ile mazereti kabul etmemesi durumunda fiziki duruşmaların aksamasının önüne nasıl geçilecektir?
- Hakimler duruşma tarihinden en az kaç gün önce ret ya da kabul kararı verebilecektir? Verilen bu karar avukatlara tebliğ edilecek mi, yoksa UYAP üzerinden avukatın sisteme ara ara girmesiyle mi görülecektir? (Şehir dışından gelecek olan avukatların mağdur olmaması sebebiyle bu maddeye yer verilmiştir.)
- E-duruşma uygulaması, sadece hukuk yargılamalarına ilişkin mi olacaktır, ileride ceza yargılamalarını da kapsayacak mıdır? Ceza yargılamalarında da düşünülmesi ihtimalinde, ceza yargılamalarında aslolan doğrudanlık, kesintisizlik, yüz yüzelik, ve alenilik nasıl sağlanacaktır?
- Kişisel verilerin korunması kanunu kapsamında online duruşmalar için yasal bir değişiklik yapılacak mıdır?
- Avukatlar duruşmalara cübbe ile mi katılacaklardır? Bu konuda online duruşmalara özgü bir yasal değişiklik yapılacak mıdır?
- Duyma ya da görme engelliler için veya Türkçe bilmeyenler için duruşma nasıl yapılacaktır? Fiziki duruşmalardaki gibi bir işaret dili uzmanı veya çevirmen e-duruşma ortamına çağrılacak mıdır?
- Usul hukuku bakımından “Son hükümler ayakta dinlenir” maddesi geçerli olacak mıdır? Online duruşmada hüküm kurulabilecek mi, kurulacaksa ayakta mı dinlenecektir?
- Uzman veya bilirkişi görüşü alınan dosyalarda online duruşma sırasında uzmanın veya bilirkişinin dinlenmesi talep edildiğinde uzman e-duruşmaya çağrılabilecek midir?
- Talimatla alınan tanık ifadesi sırasında, talimat duruşmalarına online katılım sağlanabilecek midir?
- Gizlilik kararı olan dosyaların online duruşma sırasında gizliliğini korumak için hangi usul yolları izlenecektir?
- Duruşmaların tayin edilen saatinde alınamaması ve duruşmanın başka bir saate sarkması durumunda taraf avukatının başka bir duruşmada olması durumunda mazeretli sayılması kabul edilebilecek midir, yoksa avukatın müsait olması mı beklenecektir?
Bakanlığınız tarafından e-duruşma sistemi faaliyete geçirildiğinde, yargılama süreci içinde usul ekonomisi açısından sorunları en aza indirebilmek ve zaman kaybı yaşamamak adına, yukarıda listelemiş olduğumuz sorularımıza sistemsel ve hukuki çözümlerin getirilmesi, tarafımızın da bu hususta bilgilendirilmesini talep ederiz.
Saygılarımızla,
Avukat Hakları Grubu adına Av. M. Gökhan Ahi